Iedereen kan zich waarschijnlijk wel een situatie bedenken waarin het plan dat je had een totaal andere kant op bleek te gaan. Het overkomt je, je wordt er door verrast en je bent verplicht om je te schikken naar de verandering.
Je kunt die veranderingen op ieder moment tegenkomen, het overkomt je zonder dat je er op dat moment bij stil staat. Vaak zijn het redelijk onschuldige veranderingen en kom je er snel weer boven op. Zo kan het zijn dat je na een avondje stappen in een andere stad de laatste trein mist, het plan om lekker in je eigen bed je roes uit te slapen vervliegt waar je bij staat.
Ook in relaties is het moeilijk om volgens een vooraf uitgestippeld plan te leven, het ene moment ben je tot over je oren verliefd en zie je jouw toekomst rooskleurig als nooit tevoren, maar op een dag besluit je wederhelft toch om de plannen te wijzigen en zonder jou door te gaan. Of je hebt op vakantie erg gezellige en leuke mensen ontmoet en vlak voor het einde van de vakantie wissel je adressen uit en spreekt af om elkaar snel weer te zien, een aantal weken later spreek je dan eindelijk af en gaat met veel zin naar ze toe, al snel blijkt dat het op vakantie veel leuker was en dat ze toch niet zo goed bij je passen als dat je dacht.
Of tijdens je functioneringsgesprek van vorig jaar is besproken dat je promotie kunt gaan maken, je leidinggevende ziet je helemaal zitten. Vervolgens ga je daar naar plannen, je leven gaat er anders uitzien, een hoger salaris, een grotere auto, misschien een groter huis na een tijdje. Maar op een dag krijg je te horen dat er door een reorganisatie geen ruimte meer is voor jouw toekomstige functie, en nu? Daar gaan al je plannen.
Er zijn zo nog honderden voorbeelden op te noemen en ik weet zeker dat iedereen zo zijn eigen veranderingen kan opnoemen.
Maar ook veranderingen met grotere impact op je leven komen helaas vaak voor. Op vrijdag de 13de in februari 2004 hoorde ik dat ik ernstig ziek was. Na een bezoek aan mijn huisarts vanwege relatief onschuldige klachten werd er voor de zekerheid even bloed afgenomen. Op dat moment dachten we eigenlijk alleen aan iets als Pfeiffer en in mijn beleving zou ik na een weekje rust wel weer hersteld zijn en weer verder gaan met mijn plannen. Ongeveer 2 uur later, na de bloedafname, kreeg ik een telefoontje van de assistente van de huisarts dat ik zo snel mogelijk naar de praktijk moest komen. Al op dat moment gingen mijn radertjes op volle toeren draaien en een voorgevoel zei me dat er iets aan de hand was, maar door een soort overlevingsmechanisme blijf je toch hangen in een soort naïeve modus.
Bij de huisarts kreeg ik voor het eerst te horen dat er aan kanker gedacht werd. Mijn bloedwaarden waren totaal uit hun verhouding en zo extreem anders dan normaal dat de alarmbellen meteen waren gaan rinkelen. Mijn leukocyten waren zo gaan woekeren dat ze alle andere bloedcellen letterlijk verdrukte. In eerste instantie werd er gedacht aan non Hodgkin, maar dat moest in het ziekenhuis nog bevestigd worden, het was in ieder geval kanker…… daar gaat je leven. In het korte stukje van de huisarts naar het ziekenhuis gingen de grootste “doemscenario’s” al door mijn hoofd. In een klap werd alles dat ik opgebouwd had, onder me vandaan geknald. In het ziekenhuis ging alles als een waas voorbij en alsof ik op stand-by stond heb ik door alle onderzoeken, gesprekken, gedachten en emoties heen te horen gekregen dat ik chronische meyoloïde leukemie heb.
Op het moment dat ik me begon te beseffen wat dit voor mijn plannen in mijn leven zou betekenen en had onderzocht wat ik nu eigenlijk voor een ziekte heb, ben ik bijna instinctief begonnen met anticiperen op de situatie.
Met de wetenschap dat ik geen invloed heb op het feit dat ik ziek ben ontstond ook een drang om er dan maar het beste van te maken, het kost even tijd om van moment tot moment te leren denken en je moet dus opnieuw “leren leven”. Ik ben er achtergekomen dat ik meer incasseringsvermogen bezit dan dat ik van tevoren had gedacht. De vraag van “wat zou ik doen in zo’n situatie?” schoot wel eens door mijn hoofd voordat ik wist dat ik ziek was en het gevoel dat ik er nooit meer bovenop zou komen, overheerste.
Toch, nu ik zelf al weer 6 jaar in die situatie zit, verbaas ik me nog steeds over hoe je je grenzen kunt verleggen en ook kunt verlagen. De context veranderd namelijk mee of wordt eigenlijk verdeeld in kleine stukjes. Het is niet meer “het leven”, maar het worden “de momenten in je leven” en ieder moment heeft zijn eigen context, waarbinnen je een gevoel hebt dat niets te maken hoeft te hebben met het overall-idee, namelijk “ik ben ziek en ik kan daar aan dood gaan” of “hoe zal mijn toekomst er uit gaan zien nu ik ziek ben?”. Het eerste wat ik ervaar als ik ’s ochtends wakker word, is dat mijn vriendin naast me lekker ligt te slapen, de zonnestralen die de kamer verlichten en de vogeltjes die fluiten. Ik word nooit wakker met het idee dat ik ziek ben. Iedere dag komt het wel voorbij en ik sta er ook echt wel iedere dag bij stil, de ene dag iets langer dan de andere, maar ik neem mijn medicatie en denk weer aan de dag die komen gaat.
Het is daardoor gelukkig niet zo dat je jezelf iedere dag beseft dat een dodelijke ziekte er voor zorgt dat je leven is veranderd. Het is gewoon mogelijk om net als eerst en bijna zeker wel meer, gelukkig te zijn, lief te hebben, te genieten van het leven, maar je zelfs ook weer kunnen ergeren aan “het gewone”, dus merk ik dat ik er zelfs af en toe moeite voor moet doen om me te beseffen hoe vergankelijk het leven werkelijk is. Het kan over een seconde totaal anders zijn! En dat moet je je blijven beseffen.
Door op deze manier te denken zijn de drempels voor een heel groot gedeelte veel lager geworden en kan ik vaker en sneller omschakelen naar het positieve.
De meeste veranderingen die je overkomen zijn redelijk op te vangen en al snel pas je je leven weer aan de situatie aan. Gelukkig bezitten de meeste mensen de eigenschap om flexibel te zijn, of ze het nu willen of niet. Sommige veranderingen zijn moeilijker te verwerken en soms veranderen ze je leven op zo’n manier dat je het gevoel hebt dat je zelf geen invloed meer hebt op je levensloop. En toch lukt het bijna iedereen om er weer iets van te maken, nieuwe plannen te maken, nieuwe doelen stellen. Vaak kom je er als persoon zelfs sterker uit.
Ik durf zelfs te zeggen dat als je geen veranderingen meemaakt of niet leert uit een situatie waarin er iets veranderd in je leven (ongeacht in welke gradatie) je een berg aan mooie en bruikbare ervaringen mist, die eigenlijk essentieel zijn om het leven te “begrijpen”. Het besef van de vergankelijkheid en veranderlijkheid van het leven moet er zijn, maar dat besef krijg je niet vanaf je geboorte mee, dat moet geleerd worden. Anders gezegd, het komt veel te vaak voor dat een verandering genegeerd wordt, er wordt dus niets mee gedaan en op het moment dat er een ingrijpende verandering plaatsvindt ontstaat er een onhoudbare situatie die een neerwaarts effect als gevolg heeft en het is verdomd moeilijk om daar nog goed uit te komen. Soms lijkt het veilig om te doen of er niets gebeurd is en race je weer verder om je volgende plan uit te voeren, maar je laat op die manier je echte levenservaring ongebruikt op straat liggen. Je neemt het niet zoals het zich voordoet, maar forceert het zoals je denkt dat het zou moeten zijn. Ik weet dat het op veel momenten niets anders mogelijk lijkt, maar toch kun je er uiteindelijk niets aan veranderen.
Onvermijdelijke veranderingen zijn het moeilijkst. Het idee dat je er geen invloed op hebt geeft een machteloos gevoel, maar de wereld om je heen draait door, kei hard. En hoe raar het op het moment dat je er midden in zit ook klinkt, je moet zelf weer verder en daar zul je zelf voor moeten zorgen. Leg je er bij neer, stop het in je rugzak bij al je andere ervaringen en kijk vooruit. Ik zou, en ook dat klinkt misschien raar, zelfs niets willen terugdraaien, door mijn ziekte heb ik ervaren hoe mooi het leven is en wat het te bieden heeft, iedere dag is weer een cadeautje. Daar was ik anders misschien nooit achter gekomen, een gemiste kans. Nu kan ik zeggen dat ik het ervaren heb, er alles uit haal. Ik hoop dat ik het ook iemand anders mee kan geven.
Wat achter je ligt is slechts een herinnering, wat voor je ligt is een wens, wat nu gebeurt is werkelijkheid. Sta daar bij stil en ervaar het zoals het is, alleen dan kun je zeggen dat je er alles uit hebt gehaald. Je zult zien dat je zelfs je wensen aan gaat passen, ze zullen een diepere betekenis krijgen met een veel waardevollere inhoud. Het komt zoals het komt en het gaat zoals het gaat.
Quote van mijn vader: Leef in het hiernumaals!
Ik hoop dat je er iets aan hebt!
Greetz,
Bram
